woensdag 29 juli 2015

Kalenders

Stone version of the Maya 260 calendar at the Smithsonian
We leven in het jaar 2015 en dat zou het tweeduizend vijftiende jaar na de geboorte van ene Jesus Christus zijn. Eerst en vooral is het niet bewezen dat er ooit zo iemand heeft geleefd. Is hij misschien een mythische figuur zoals koning Arthur? Veronderstellen we dat meneer Christus wel degelijk over deze aardbol heeft gewandeld: er zijn nogal wat volgelingen die zijn exploten hebben neergeschreven, maar die vertellen allemaal een ander verhaal. Wanneer is hij dan geboren? Want als we een punt in de tijd willen vastpinnen, dan moeten we toch zeker zijn dat dit punt niet met tientallen jaren vooruit en achteruit springt naargelang de inspiratie van het ogenblik van de kroniekschrijver van dienst. Helemaal bizar wordt het als de geboorte van deze meneer Christus enkele jaren voor of na het jaar 1 (zijn geboortejaar nota bene) wordt berekend.

Onze kalender is gebouwd op drijfzand, maar het is al niet beter gesteld met de Joodse kalender. Die begint bij de schepping van de aarde door God zowat vijfduizend jaar geleden. Ondertussen weten we wel beter. De aarde bestaat al enkele miljarden jaren. Dat is ook niet echt een vast en onbetwistbaar beginpunt voor hun kalender.
In onze denkwereld verloopt de tijd lineair en heeft daarom een begin- en eindpunt.

De Maya hebben een ander wereldbeeld. Zij zien de tijd als opeenvolgende kringlopen zonder begin- of eindpunt. Hun beroemde, uiterste verfijnde tijdrekening is gebaseerd op drie samengevoegde kalenders, die als radertjes in een uurwerk samenwerken. Zo stelden ze cycli samen, waarvan de langstdurende pas na miljoenen jaren terug dezelfde constellatie te zien geven. Dit lijkt me, gezien de ouderdom van de aarde, een realistische manier om een kalender op te stellen. Valt te overwegen, toch?

 


donderdag 16 juli 2015

Een surrealistische fantasie

Nog een schrijfsel over 'tijd'

DROOMTIJD
Gedragen door de thermiek boven de gloeiend rode kiezel, Uluru genaamd, ontketen ik het eerste volk van dit continent. Ik ben de slang, de kangoeroe, de emoe, de dingo.
Ik vlieg. Ik droom.
Hete wind raast in mijn oren. Schitterend licht lokt me hoger en hoger in het blauwe. Het rode is nu ver weg. Het blauw verdonkert, wordt indigo, wordt zwart. De Melkweg leidt me naar de diepste spelonken van de ruimte, waar de dromen ontstaan die de aarde hebben gevormd. In de ruimte ben ik niets, ik weeg niets, materie verdwijnt in het zwarte gat en ik zweef in het spoor van mijn droom.
Lachvogels lokken me terug naar de aarde, de blauwe planeet met de rode kiezel. Het zwart vervaagt, wordt weer indigo, de sterren vervagen, het licht keert terug en ik duik als een arend naar zijn prooi, naar Uluru. Rond de rots staan de stammen van Australië. Uit duizend didgeridoos klinkt de oertoon van moeder Aarde, de diepe toon die al je organen doet vibreren in harmonie met de aarde.
Ik ben de slang, de kangoeroe, de emoe, de dingo.
Ik ben elk element van de droomtijd en elke breuk, elke groef, elke holte in de heilige rots is een spoor van mijn verhaal. Ik wijs de weg terwijl ik droom.
Tijd bestaat niet in de droom.



maandag 13 juli 2015

Columns over tijd

Tegen het einde van de vakantie wil ik het 'witboek' van de Permeke bibliotheek vullen met allerlei bedenksels die met tijd te maken hebben. Mijn vorige blogpost is ook al in dit kader geschreven, maar het was nogal oppervlakkig. Daarom heb ik hem aangepast, hopelijk verbeterd en getiteld 'Illusie'
De eerste twee weken van juli heb ik meer research gedaan, nog niets geschreven, maar vandaag ging ik ermee aan de slag.


ILLUSIE


There are only two days in the year that nothing can be done. One is called yesterday and the other is called tomorrow, so today is the right day to love, believe, do and mostly live.
Deze wijze uitspraak van de Dalai Lama deed me even nadenken over de tegenstelling tussen de Oosterse en Westerse levensfilosofie: leven in het nu en leven in het verleden en de toekomst.

In het oosten proberen mensen onze time-is-money mentaliteit over te nemen omdat ze denken dat ze dan even 'rijk' kunnen worden als wij. Illusie!

Onze maatschappij is letterlijk aan tijd verslaafd.
De wekker is de eerste die je bewustzijn met tijd confronteert. Voordien lag je in een tijdloze droom als plots die schelle bel je naar de tijd terugroept.
De klok krijgt greep op je als je half wakker op een drafje de badkamer hindernis neemt. Tijd voor ontbijt blijft er niet want de kinderen moeten op tijd op school zijn. Ook zij worden afgejakkerd want jij als ouder wordt veroordeeld als ze de eerste minuten van de les missen. Hoe sta je niet te trappelen van ongeduld als de trein, tram of bus niet op het aangekondigde uur komt aanrijden. Hoe ergerlijk als de door GPS aangestuurde borden zwart blijven, waardoor je de trage gang van de bus door de ochtendspits niet minuut per minuut kunt volgen.
Je put jezelf uit in pogingen om de klok te slim af te zijn door een leven van achtenveertig uur in een klok van vierentwintig uur te stoppen.
Op het werk aangekomen, op tijd natuurlijk, hos je heen en weer tussen vergaderingen en deadlines (het woord alleen al) Zou je echt dood gaan als je niet op tijd met je project over de eindmeet holt?
Opgefokte, opgebrande westerlingen gaan en masse op een meditatiematje zitten in de hoop de rust van de oosterling te vinden en hun me-time te verwerven, waardoor ze nog meer stress opbouwen dan ze al hadden.
Het is toch compleet geschift, en dat bedoel ik letterlijk, dat mensen die in zo'n maatschappij moeten leven gaan leren hoe ze de tijd kunnen vergeten op hun meditatiematje. Illusie!

Ware rijkdom krijg je als je vrede neemt met je verleden, je geen zorgen maakt over de toekomst en in het heden welbewust en rustig geniet van elk moment.
Geen illusie!

DALI'S DRUIPENDE KLOKKEN


 

Geloof het of niet, maar het schilderij van de weke klokken van Salvador Dali lijmt Camembert en Einsteins relativiteitstheorie naadloos aan elkaar. Zo'n gewrocht kan alleen een surrealist als Dali bedenken.

Het begon allemaal met een onafgewerkt schilderij van een landschap in de buurt van Cadaqués, Cap Creus. De schilder was niet tevreden, omdat er iets ontbrak. Na een diner met vrienden kreeg hij een visioen over de Camembert die hij zonet had gegeten. De harde schil verborg de zachte binnenkant. Hij zag de klokken die uitliepen als een overrijpe Camembert, hangend over de elementen in het landschap. Dali noemt dit 'De Camembert van de tijd'

Dali was geïnteresseerd in de relativiteitstheorie van Einstein en de klokken in dit schilderij verbeelden deze relativiteit van de tijd. De vervormde klokken verliezen de functie die ze in het gewone leven hebben, waardoor ook de tijd die je ermee kan meten zijn betekenis verliest.
De insecten, mieren en een vlieg, staan symbool voor verval en afbraak. Hiermee maakt hij zijn idee duidelijk dat de tijd minder vaststaand is dan de meeste mensen denken en dat is nu net wat de relativiteitstheorie vooropstelt.

De tijd die verstrijkt is afhankelijk van de snelheid waarmee je reist. Op aarde zal dat niet veel verschil maken, maar als je met hoge snelheid vanop aarde in een ruimteschip vertrekt, dan gaat voor jou de tijd zijn normale gangetje. Ook voor de mensen op aarde verandert er niets, maar door de snelheid verwijdert de raket met jou erin, zich niet alleen in de ruimte, maar ook in de tijd, weg van de aarde. Voor jou gaat de relatieve tijd op aarde supersnel vooruit, waardoor je bij terugkomst in de toekomst terechtkomt.

Als dat geen surrealistische gedachte is.